آشنایی با بیماری نارسایی کلیه

کلیه طبیعــــی یک انسان به کنتـــــرل فشـــار خون کمک کـرده، بـــــاعث تــولید گلبول های قرمز خــــون می گردد و مقـــدار ســــدیم، پتـــاسیــم و کلسیم خــــون را تنظیم می کند. همچنین تعادل مایعات را در بدن به عهده دارد، لذا مانند یک فیلتــــر دقیق عمل می کند تا مواد زائد را از خون خارج نماید. این مواد زائد در مثانه جمع شده و به صــــورت ادرار از بـدن خـارج می گـــــردند. پرده صفاق نیز با کمک شما مـی تواندبه صــــورت ادرار از بـدن خـارج می گـــــردند. پرده صفاق نیز با کمک شما مـی تواند همین اعمــــال را انجــام دهد کلیه ها دو عضو لوبیائی شکل در بدن هستند که ابعاد تقریبی هـــــر کـــدام از آنهــــــا 3×6×12 ســــــانتیمتـر است

 تنظیم میــــزان آب و امـلاح موجــــود در بدن  

 دفع سوخت و ســـاز بسیــــاری از داروهــــــا

 تنظیم فعالیت استخـــوان ســــــازی بـــــدن

 دفــع و سمـــــوم تــــــولید شـــده در بــدن

 کمک به تنظیم قند خون

 تحریک خونسازی

 خون PH تنظیم

Nephronواحد عملکردی در کلیه ها که وظایف فوق را انجـام می دهد نفرون نامیده می شود در هر کلیه حدود یک میلیـون نفرون وجـود دارد. نارسائی مزمن کلیه به مواردی اطلاق می شود که قسمت عمــده ای از نفرون ها به طور غیرقابل برگشتی تخریب شده باشند.اگـــر مقدار تخریب نفرون ها بقدری بـاشد کـــه بیش از 90 % نفرون ها از بین بــــروند عملــکرد باقیمانده کلیه دیگر برای حفـــظ محیـــط داخلی بدن کافی نیسـت و در ایـن مرحله بیمــار دچار« نارسائی کلیه مرحله نهائــــی» می شود و بعبارتی در چنین زمانی احتیـــاج به درمان جایگزینی کلیه دارد که می تواند پیوند کلیه و یا دیالیز خونی و یا دیالیز صفاقــی باشد

بیمــاری دیــــابت، فشار خون و گــــلورولــونیت ( یا همـــان ورم کلیه ها) سه عــــامل عمده ایجـاد کننده نارسائـی مزمن کلیـه هستنـد که مجموعـــــاً حـدود 80 % علل نارسائی کلیـــه را تشکیـــــل می دهند  علل شایع دیگر عبارتند از: بیماری کلیه پلـی کیستیــــــک که یک بیمـــــاری ارثی غـالب اســــــت و در%50  1- کودکان فرد مبتلا هم ممکن است ایجاد شود.   2- بیماریهای مربوط به ساختمانهای لــــــوله ای و بینا بینی کلیه از قبیــــــل سنگهــای  ادراری، عفونتهـــــــای مزمن کلیـــه، برگشت ادرار از مثانه به کلیه ها، بـــــــــــــزرگی مزمن پـروستات، ضایعات نخاعی که سبب اختــــــلال عملکــــرد مثــــانه مـــــی شوند مثـــــــــلا در افـــراد دچـــــــار قطع نخــــــاع.  3- گاهی بیماریهای حاد بقــدری سبب تخریب کلیه مـــــــــــی شوند که دیگر کلیه هــا  قابلیت ترمیــــم ندارند مثلاً مســــــــمویت با ضدیخ، نارسائــی حــاد کلیه بدنبـــــــال عفونت خونی، اعمال جراحی و یا مصرف داروهای سمی برای کلیه.

کلیه ها قدرت تطابقی زیادی دارند به نحوی که اگر یک کلیه از بدن خارج شود در صورتـی که

کلیه باقیمانده سالم باشد می تواند بقدری بزرگ شود که حجمـی حدود 80 % مجمــــــوع دو

کلیـه پیدا کند و شخص تک کلیه هیچ نوع علامت بالینی و بیمــاری و یاخته آزمـایشگاهــــی

غیرطبیعی نداشته باشد که این مسئله در مورد اهداکنندگان کلیه صدق می کند که حتی بعد از

گذشت بیش از 20  سال از اهدای کلیه هیچ علامتی نـدارند. به هر صورت هرگاه کارکرد کلیــه

به کمتر از50 % نسبـت به سن و جنس همسان با بیمار برسد علائم شروع می شود. اولین علائم

غیراختصاصی هستند و شامل کاهش اشتهـا،ضعـــف و بی حالی، خستگی هستند بتدریج علائم

پیشـــــرفت می کند و درسیستم های مختلف بــدن  خود را نشان می دهد.                                          

علائم قلبـی *    

فشار خـون بالا، نارسائی احتقانی قلب، پریکاردیت یا التهاب پرده دور قلب،تســــــریع تصلب . شـرائــین که نهــــایتــــــاً سبــب بـــــــــروز سکتـــــه قلب مـی شود

علائم عصبی * 

. اختـــــــــلالات شنـــــاختی، اختلال خــواب، کــــاهش هوشیــــــاری، تشنج، اغمــــاء

علائم پوستی *

پـوست خشک، تغییـــــر رنــــــگ پـــــوست به شکل زرد کثیف کهربائــی

علائم خونـی *

کم خونـی که گاهـی بسیار شدید است، اختلال عملکـرد پلاکتهای خون که سبب اختلال  در انعقاد خون  می شود، اختلال عملکرد گلبولهای سفید خون و کـاهش قـدرت دفاعـی.

علائم گوارشی *

 تهــوع، استفراغ، احساس طعم فلــــــزی دهان، بوی بد دهـان که ناشی از اوره مـوجــود . در بـــــزاق است، انــــــواع زخــــــم هـای گوارشـــی در معــــــــده و روده

علائم ریـوی *

 تنگـــــی نفس، ورم ریه، کـــــاهش ظرفیتهای ریــوی، انسداد راههای تنفسی فوقانی موقع خواب.

علائم جنسی *

 کـــاهش میل جنسی و قدرت جنسی و نهایتاً اباروری در هر دو جنس مـذکر و مـــــؤنث، در واقـع در تمام اعضای بدن می توان علائم نارسائی کلیوی مزمن را جستجو کــرد.

 

یکـــــی ازمعیــارهای آزمایشگاهـــی برای تشخیص نارسائی کلیه میزان کـراتینین خـون اسـت . کراتینین ماده اي  است که در بدن بر اثر سوخت و ساز عضلات و نیــز مواد پروتئینــی مصرفی خصـوصاً گوشت قـرمز تولید می شود. افزیش میزان کراتینین در خون در واقع نشان دهنده کاهش قدرت کلیه هــا دردفع مـــواد زاید و تجمع انـواع مختلف مواد سمی در بدن است. اگـــــر میـــــزان کراتینین خون در شدتی بیـش از 3تا 6 ماه بالا باشد بیمار مبتلا به نارسائی مزمن کلیه است. سه معیار دیگر برای تشخیص نارسائـی مــزمن کلیه در حضـور کراتینین بالای خـون عبارتنــــد از:

  1- سایز کوچک هر دو کلیه

2 – تعیین وضعیـت.

 3- وجود علائم استخوانی نارسائی مــــــزمن کلیه

با توجه به علل نارسائی مزمن کلیه عمده ترین راه پیشگیری عبارتست از:

  1- کنترل قند خون در بیماران دیابتی با استفاده از رژیم غذایی و داروهای منــاسب   

 2- كنترل فشار خون در افراد مبتلا به ازدياد فشار خون بـــا داروهاي منـــــاسب

  3- درمان بيماريهائي از قبيل ورم كليه و درمان سـريع عفونت ها، سنگ ها و انسـدادهاي سيستم ادراري

  4- تست هاي سريال و مكرر خصوصاً در افراد بالاي 40 سال و افراد با سابقه خانوادگي بيماري كليوي و مراقبت هاي مرتب پزشكي.

  5- اجتناب از مصـــــــرف مواد و داروهاي آسيب رسان به كليه ها خصـــوصاً آنتي بيوتيك ها بدون  تجويز پزشك متخصص و آگاه

 6-اجتنـاب از مصرف بيش ازحد نمك خصوصـاً در افراد مبتلا به فشار خـــون بالا  6-